CG Today : จับสังเกตความผิดปกติ ลดความเสี่ยงการลงทุน

แนวทางการวิเคราะห์และสังเกตความผิดปกติ

1. การวิเคราะห์งบการเงิน
   
   ●   การวิเคราะห์แนวโน้ม สังเกตการเติบโตของรายได้หรืออัตรากำไรที่ผิดปกติ เช่น การเติบโต 50% ในไตรมาสเดียวขณะที่อุตสาหกรรมเติบโตเพียง 5-10% หรืออัตรากำไรที่สูงกว่าค่าเฉลี่ยอุตสาหกรรมอย่างมีนัยสำคัญโดยไม่มีเหตุผลรองรับ
   
   ●   การวิเคราะห์คุณภาพกำไร เปรียบเทียบกำไรสุทธิกับกระแสเงินสด ตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงนโยบายบัญชีที่กระทบกำไร และสังเกตการประมาณการทางบัญชีที่ผิดปกติ
   
   
2. การวิเคราะห์รายการที่อาจมีความขัดแย้งทางผลประโยชน์
   
   ●   รายการระหว่างกัน ติดตามมูลค่าและความถี่ของรายการ เปรียบเทียบเงื่อนไขการค้ากับลูกค้าทั่วไป และพิจารณาความสมเหตุสมผลของรายการ
   
   ●   การให้ความช่วยเหลือทางการเงิน วิเคราะห์อัตราดอกเบี้ย ความเพียงพอของหลักประกัน และติดตามประวัติการชำระคืน
   
   
3. การสังเกตพฤติกรรมผู้บริหาร
   
   ●   การตัดสินใจ สังเกตการตัดสินใจที่เร่งรีบ การเปลี่ยนแปลงกลยุทธ์ที่ไม่สอดคล้องกับธุรกิจ
   
   ●   การสื่อสาร ประเมินความโปร่งใสในการตอบคำถาม การหลีกเลี่ยงประเด็นสำคัญ และความสอดคล้องของข้อมูล
   
   
4. การสังเกตข้อร้องเรียนหรือคำเตือนจากหน่วยงานกำกับดูแล
   
   ●   การแจ้งเบาะแสหรือข้อร้องเรียน เป็นหนึ่งในกลไกสำคัญที่ช่วยป้องกันและตรวจจับการทุจริตในองค์กร โดยการร้องเรียนอาจมาจากพนักงานในองค์กรหรือผู้มีส่วนรู้เห็น ซึ่งผู้ลงทุนควรพิจารณาว่าบริษัทให้ความสำคัญกับเรื่องนโยบายและวิธีปฏิบัติการแจ้งเบาะแส (whistle blowing) หรือไม่ เช่น มีช่องทางการแจ้งเบาะแสที่ปลอดภัย มีมาตรการดำเนินการกับข้อร้องเรียน และมาตรการคุ้มครองผู้แจ้งเบาะแส มีการเปิดเผยผลการร้องเรียนที่โปร่งใส
   
   ●   คำเตือนจากหน่วยงานกำกับดูแล ผู้ลงทุนควรติดตามข่าวสารและคำแนะนำจากหน่วยงานกำกับดูแลเป็นประจำ เช่น การมีธุรกรรมหรือรายการบัญชีที่ไม่ปกติ รวมถึงการใช้สิทธิในฐานะผู้ถือหุ้นในการซักถามแสดงความเห็นและลงคะแนนเสียง
   

ผลกระทบต่อความยั่งยืนของตลาดทุน

1. ผลกระทบต่อความยั่งยืนทางการเงิน
   
   

   การทุจริตในตลาดทุนส่งผลกระทบโดยตรงต่อมูลค่าการลงทุนของผู้ถือหุ้น โดยเฉพาะเมื่อการทุจริตถูกเปิดเผย มักทำให้ราคาหุ้นปรับตัวลดลงอย่างรุนแรง นอกจากนี้ยังส่งผลให้ต้นทุนการระดมทุนของตลาดทุนโดยรวมสูงขึ้น เนื่องจากนักลงทุนต้องการผลตอบแทนที่สูงขึ้นเพื่อชดเชยความเสี่ยง และในระยะยาวยังทำให้ความสามารถในการแข่งขันของตลาดทุนไทยลดลงเมื่อเทียบกับตลาดทุนอื่นในภูมิภาค

2. ผลกระทบต่อความยั่งยืนด้านสังคม
   
   

   เมื่อเกิดการทุจริตในตลาดทุน ผลกระทบไม่ได้จำกัดอยู่เพียงมูลค่าการลงทุนที่สูญเสียไป แต่ยังส่งผลให้นักลงทุนรายย่อยสูญเสียความเชื่อมั่นในระบบตลาดทุน นำไปสู่การจัดสรรทรัพยากรในระบบเศรษฐกิจที่ขาดประสิทธิภาพ เนื่องจากเงินทุนอาจไหลออกจากตลาดหรือถูกจัดสรรไปยังการลงทุนที่ให้ผลตอบแทนต่ำกว่าที่ควร ส่งผลให้สังคมโดยรวมสูญเสียโอกาสในการพัฒนาจากการลงทุนที่มีประสิทธิภาพ

3. ผลกระทบต่อการกำกับดูแลกิจการ
   
   

   การทุจริตที่เกิดขึ้นส่งผลให้มาตรฐานการกำกับดูแลกิจการของตลาดทุนไทยถูกประเมินในระดับที่ต่ำลงในสายตานักลงทุนทั้งในและต่างประเทศ ทำให้หน่วยงานกำกับดูแลต้องเพิ่มกฎระเบียบและการตรวจสอบ ส่งผลให้ต้นทุนการกำกับดูแลเพิ่มสูงขึ้น และที่สำคัญคือทำให้การดึงดูดนักลงทุนที่มีคุณภาพทั้งในและต่างประเทศทำได้ยากขึ้น เนื่องจากความกังวลเกี่ยวกับมาตรฐานการกำกับดูแลกิจการ

   
   

บทบาทของนักลงทุนในการป้องกันผลกระทบ

1. การพัฒนาศักยภาพ นักลงทุนจำเป็นต้องพัฒนาความรู้และทักษะในการวิเคราะห์อย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะความเข้าใจในงบการเงินและการดำเนินธุรกิจ ควบคู่กับการติดตามข้อมูลและข่าวสารที่เกี่ยวข้องอย่างสม่ำเสมอ รวมถึงการเรียนรู้จากกรณีศึกษาการทุจริตที่เคยเกิดขึ้นและประสบการณ์จริงของนักลงทุนอื่น เพื่อเพิ่มความระมัดระวังและความสามารถในการตรวจจับสัญญาณเตือนภัย
   
   

2. การใช้สิทธิอย่างแข็งขัน นักลงทุนควรใช้สิทธิของตนอย่างเต็มที่ผ่านการเข้าร่วมประชุมผู้ถือหุ้นและแสดงความคิดเห็นในประเด็นสำคัญ ไม่ลังเลที่จะตั้งคำถามเมื่อพบรายการที่น่าสงสัยหรือต้องการความชัดเจนเพิ่มเติม พร้อมทั้งติดตามผลการดำเนินการของบริษัทอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะในประเด็นที่เคยมีการซักถาม

3. การสร้างเครือข่าย การรวมกลุ่มกับนักลงทุนอื่นเพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลและมุมมองเป็นอีกบทบาทสำคัญ เนื่องจากช่วยเพิ่มอำนาจต่อรองในการเรียกร้องความโปร่งใสจากบริษัทจดทะเบียน นอกจากนี้ การมีเครือข่ายที่เข้มแข็งยังช่วยให้การแจ้งเบาะแสเมื่อพบการกระทำผิดมีประสิทธิภาพมากขึ้น และสามารถผลักดันให้เกิดการตรวจสอบและแก้ไขปัญหาได้อย่างทันท่วงที

การพัฒนาทักษะในการวิเคราะห์และตรวจสอบของนักลงทุนเป็นกลไกสำคัญในการยกระดับมาตรฐานการกำกับดูแลกิจการของตลาดทุนไทย เมื่อนักลงทุนมีความเข้มแข็ง สามารถตรวจสอบและแสดงจุดยืนต่อการดำเนินงานที่ไม่เหมาะสม จะช่วยผลักดันให้บริษัทจดทะเบียนต้องยกระดับมาตรฐานการกำกับดูแลกิจการ นำไปสู่การพัฒนาตลาดทุนไทยที่ยั่งยืนในระยะยาว

ฝ่ายพัฒนาธุรกิจเพื่อความยั่งยืน
ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย