Why Carbon Market? The Series: ตอนที่ 2 บทบาทของผู้ลงทุนในการขับเคลื่อนตลาดคาร์บอนและการเงินที่ยั่งยืน

ตอนที่ 1 ความสำคัญของตลาดคาร์บอน: กลไกสำคัญในการแก้ไขวิกฤตสภาพภูมิอากาศ

ตอนที่ 2 บทบาทของผู้ลงทุนในการขับเคลื่อนตลาดคาร์บอนและการเงินที่ยั่งยืน

• แนวโน้มการลงทุนที่คำนึงถึง ESG และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

• การลงทุนในตลาดคาร์บอนและธุรกิจคาร์บอนต่ำ

• บทบาทของผู้ลงทุนสถาบันในการผลักดันและส่งเสริมให้ธุรกิจกำหนดแผนการจัดการด้านสภาพภูมิอากาศ

• เครื่องมือ/กลไกทางการเงินที่เกี่ยวข้องกับตลาดคาร์บอน

• การประเมินความเสี่ยงด้านสภาพภูมิอากาศในการลงทุน

ตอนที่ 3 บทบาทของบริษัทจดทะเบียนในตลาดคาร์บอน

"ตลาดคาร์บอน" สำคัญกับผู้ลงทุนอย่างไร? 

1. แนวโน้มการลงทุนที่คำนึงถึง ESG

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา การลงทุนที่คำนึงถึงปัจจัย ESG ได้เติบโตอย่างรวดเร็วและกลายเป็นกระแสหลักในโลกการลงทุน โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเด็นด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ได้รับความสนใจจากผู้ลงทุนทั่วโลกอย่างมาก

• การเติบโตของการลงทุนที่คำนึงถึง ESG:
  

  ตามรายงานของ Global Sustainable Investment Alliance (GSIA) มีสินทรัพย์ภายใต้การบริหารจัดการ(AUM) โดยคำนึงถึงปัจจัย ESG ทั่วโลกเพิ่มขึ้นจาก 30.7 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2018 เป็น 35.3 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2020 [1] แนวโน้มนี้คาดว่าจะยังคงเติบโตต่อเนื่องในอนาคต

• การให้ความสำคัญกับประเด็นการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ:
  

  ผู้ลงทุนให้ความสำคัญกับประเด็นการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมากขึ้นในการประกอบการตัดสินใจลงทุน โดยการสำรวจของ PwC พบว่า 79% ของผู้ลงทุนระบุว่า 'ธุรกิจหรือองค์กรที่มองว่า Climate change เป็นความเสี่ยงกับการดำเนินธุรกิจและมีแผนจัดการความเสี่ยงดังกล่าว' เป็นปัจจัยสำคัญในการตัดสินใจลงทุนของผู้ลงทุน [2]

• การเปลี่ยนแปลงในนโยบายการลงทุน:
  

  ผู้ลงทุนสถาบัน (Institutional Investor) หลายแห่งได้ประกาศนโยบายการลงทุนที่มุ่งเน้นการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในพอร์ตการลงทุนของตน (Greening Portfolio) เช่น การตั้งเป้าหมายพอร์ตการลงทุนที่เป็นกลางทางคาร์บอน (Net-Zero Portfolio) ภายในปี 2050 (Net-Zero Asset Owner Alliance, 2023) [3] ซึ่งหมายความว่า ธุรกิจที่ลงทุนภายใต้พอร์ตนั้นต้องปล่อยคาร์บอนโดยเฉลี่ยสุทธิทั้งพอร์ตเป็นศูนย์ โดยแนวโน้มเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญในภูมิทัศน์การลงทุน โดยผู้ลงทุนไม่เพียงแต่คำนึงถึงผลตอบแทนทางการเงินเท่านั้น แต่ยังพิจารณาถึงผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสังคมจากการลงทุนของตนเองด้วย

2. การลงทุนในตลาดคาร์บอน*และธุรกิจคาร์บอนต่ำ

*ผู้ลงทุนไม่สามารถลงทุนในตลาดคาร์บอนโดยตรงเหมือนตลาดหุ้นได้

แต่สามารถมีส่วนร่วมทางอื่นได้ขึ้นอยู่กับจุดมุ่งหมายในการสร้างผลตอบแทนทางการเงินควบคู่ไปกับการสนับสนุนการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ

• การลงทุนโดยตรงในตลาดคาร์บอน*:

  ปัจจุบันในประเทศไทยยังไม่มีการพูดถึงการลงทุนในรูปแบบนี้ แต่ในต่างประเทศผู้ลงทุนสามารถลงทุนโดยตรงในตลาดคาร์บอนผ่านการซื้อขายคาร์บอนเครดิตหรือสิทธิในการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยจำกัดอยู่ในกลุ่มผู้ลงทุนสถาบันหรือผู้ลงทุนที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน เนื่องจากต้องการความรู้และความเข้าใจในตลาดคาร์บอนอย่างลึกซึ้ง (World Bank, 2023)[4]

• การลงทุนในบริษัทที่เกี่ยวข้องกับตลาดคาร์บอน:

  ผู้ลงทุนสามารถลงทุนในบริษัทที่ดำเนินธุรกิจเกี่ยวข้องกับตลาดคาร์บอน เช่น บริษัทที่พัฒนาเทคโนโลยีการลดก๊าซเรือนกระจก บริษัทที่ให้บริการด้านการวัดและรายงานการปล่อยก๊าซเรือนกระจก หรือบริษัทที่พัฒนาโครงการลดก๊าซเรือนกระจก (Climate Tech VC, 2023)[5]

• การลงทุนในธุรกิจคาร์บอนต่ำ:

  ผู้ลงทุนสามารถเลือกลงทุนในบริษัทที่มีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกต่ำหรือมีแผนการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่ชัดเจน เช่น บริษัทในอุตสาหกรรมพลังงานหมุนเวียน บริษัทที่ผลิตยานยนต์ไฟฟ้า หรือบริษัทที่มีนวัตกรรมด้านประสิทธิภาพพลังงาน (Bloomberg NEF, 2023)[6]

• การลงทุนในกองทุนที่เน้นด้านสภาพภูมิอากาศ:

  ผู้ลงทุนสามารถเลือกลงทุนในกองทุนรวมหรือกองทุน ETF ที่เน้นลงทุนในบริษัทที่มีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ซึ่งเป็นทางเลือกที่สะดวกสำหรับนักลงทุนรายย่อยที่ต้องการกระจายการลงทุนในธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับสภาพภูมิอากาศ (Morningstar, 2023)[7] ตัวอย่างเช่น กองทุนที่เน้นเฉพาะธุรกิจพลังงานสะอาด เป็นต้น

แนวทางการลงทุนเหล่านี้ไม่เพียงแต่
ช่วยให้ผู้ลงทุนมีส่วนร่วมในการสนับสนุนการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ
แต่ยังเป็นโอกาสในการสร้างผลตอบแทนจากการเติบโต
ของอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับการแก้ปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

3. บทบาทของผู้ลงทุนสถาบันในการผลักดันและส่งเสริมให้ธุรกิจกำหนดแผนการจัดการด้านสภาพภูมิอากาศ

ตัวอย่างของผู้ลงทุนสถาบัน เช่น บริษัทหลักทรัพย์(บล.) บริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุุน(บลจ.) กองทุนบำเหน็จบำนาญข้าราชการ(กบข.) ธุรกิจประกันชีวิต/ประกันภัย ฯลฯ ล้วนมีบทบาทสำคัญในการผลักดันและส่งเสริมให้ธุรกิจกำหนดแผนการจัดการด้านสภาพภูมิอากาศ ผ่านการมีส่วนร่วมในฐานะผู้ถือหุ้น (Investor Engagement) และความรับผิดชอบในฐานะผู้พิทักษ์ผลประโยชน์ของผู้ลงทุน (Investor Stewardship) 

• การใช้สิทธิออกเสียงในที่ประชุมผู้ถือหุ้น (Proxy Voting):

  ผู้ลงทุนสถาบันสามารถใช้สิทธิออกเสียงในที่ประชุมผู้ถือหุ้นเพื่อสนับสนุนข้อเสนอที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เช่น การตั้งเป้าหมายการลดก๊าซเรือนกระจก การเปิดเผยข้อมูลด้านสภาพภูมิอากาศ เป็นต้น (Climate Action 100+, 2023) [8]

• การสนับสนุนการเปิดเผยข้อมูล:

  ผู้ลงทุนสถาบันสามารถผลักดันและส่งเสริมให้บริษัทเปิดเผยข้อมูลด้านสภาพภูมิอากาศตามมาตรฐานสากล เช่น Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD) เพื่อให้มีข้อมูลที่เพียงพอในการประเมินความเสี่ยงและโอกาสที่เกี่ยวข้องกับสภาพภูมิอากาศ (TCFD, 2023) [12]

• การมีส่วนร่วมกับบริษัท (Investor Engagement):

  ผู้ลงทุนสถาบันสามารถเข้าพบและหารือกับผู้บริหารของบริษัทเพื่อแสดงความคาดหวังและข้อกังวลเกี่ยวกับการดำเนินงานด้านสภาพภูมิอากาศ รวมถึงการให้คำแนะนำและการแบ่งปันแนวปฏิบัติที่ดี (PRI, 2023) [9]

• การเข้าร่วมในความร่วมมือระหว่างผู้ลงทุน (Investor Coalition):

  ผู้ลงทุนสถาบันสามารถเข้าร่วมในความร่วมมือระหว่างนักลงทุน เช่น Climate Action 100+, Net-Zero Asset Owner Alliance เป็นต้น เพื่อเพิ่มอำนาจต่อรองและสร้างแรงกดดันร่วมกันต่อบริษัทที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจกสูง (UNEP Finance Initiative, 2023)[10]

• การกำหนดนโยบายการลงทุน (Investment Policy):

  ผู้ลงทุนสถาบันสามารถกำหนดนโยบายการลงทุนที่ให้ความสำคัญกับประเด็นด้านสภาพภูมิอากาศ เช่น การกำหนดเป้าหมายการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในพอร์ตการลงทุน การกำหนดเกณฑ์ด้านสภาพภูมิอากาศในการคัดเลือกบริษัทที่จะลงทุน เป็นต้น (BlackRock, 2023) [11]

บทบาทของผู้ลงทุนสถาบันในการผลักดันและส่งเสริมให้ธุรกิจกำหนดแผนการจัดการด้านสภาพภูมิอากาศ
มีความสำคัญอย่างยิ่งในการเร่งการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ
เป็นการช่วยสร้างแรงจูงใจให้บริษัทต่าง ๆ ให้ความสำคัญกับการจัดการความเสี่ยง
และการแสวงหาโอกาสที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมากขึ้น

4. เครื่องมือ/กลไกทางการเงินที่เกี่ยวข้องกับตลาดคาร์บอน

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา มีการพัฒนาเครื่องมือและกลไกทางการเงินใหม่ ๆ ที่เกี่ยวข้องกับตลาดคาร์บอนและการเงินที่ยั่งยืน ซึ่งช่วยให้ผู้ลงทุนมีทางเลือกในการลงทุนที่หลากหลายมากขึ้น และช่วยระดมทุนสำหรับโครงการที่เกี่ยวข้องกับการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก

• Green Bonds: พันธบัตรสีเขียวเป็นตราสารหนี้ที่ออกเพื่อระดมทุนสำหรับโครงการที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เช่น โครงการพลังงานหมุนเวียน โครงการอนุรักษ์พลังงาน เป็นต้น ตลาด Green Bonds เติบโตอย่างรวดเร็วในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โดยมีมูลค่าการออกพันธบัตรสีเขียวทั่วโลกสูงถึง 522.7 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2021 (Climate Bonds Initiative, 2022)[13]
  • Climate Bonds: เป็น Green Bonds ที่มุ่งเน้นเฉพาะโครงการที่เกี่ยวข้องกับการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดย Climate Bonds Initiative ได้พัฒนามาตรฐานและระบบการรับรองสำหรับ Climate Bonds เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือและความโปร่งใสในตลาดตราสารหนี้ (Climate Bonds Initiative, 2023)[14]
• Sustainability-Linked Bonds: พันธบัตรที่เชื่อมโยงกับความยั่งยืน เป็นตราสารหนี้ที่มีอัตราดอกเบี้ยหรือเงื่อนไขอื่น ๆ ที่เชื่อมโยงกับการบรรลุเป้าหมายด้านความยั่งยืนของผู้ออกตราสาร เช่น การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ซึ่งช่วยสร้างแรงจูงใจให้บริษัทในการปรับปรุงผลการดำเนินงานด้านความยั่งยืน (ICMA, 2023)[15]
• Carbon Futures และ Options: ในตลาดคาร์บอนที่มีการพัฒนาอย่างเป็นระบบแล้ว เช่น EU Emissions Trading System (EU ETS) มีการซื้อขายสัญญาซื้อขายล่วงหน้า (Futures) และสิทธิในการซื้อหรือขาย (Options) ของสิทธิในการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ซึ่งช่วยให้ผู้ลงทุนและบริษัทสามารถบริหารความเสี่ยงจากความผันผวนของราคาคาร์บอนได้ (ICE, 2023)[16]
• Carbon ETFs: กองทุน ETF ที่เน้นลงทุนในบริษัทที่เกี่ยวข้องกับตลาดคาร์บอนหรือธุรกิจคาร์บอนต่ำ ช่วยให้ผู้ลงทุนรายย่อยสามารถเข้าถึงการลงทุนในตลาดคาร์บอนได้ง่ายขึ้น (S&P Global, 2023)[17]

เครื่องมือ/กลไกทางการเงินเหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยให้ผู้ลงทุนมีทางเลือกในการลงทุนที่หลากหลายมากขึ้น
แต่ยังช่วยระดมทุนสำหรับโครงการที่เกี่ยวข้องกับการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศซึ่งมีส่วนสำคัญในการสนับสนุนการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ

บทความที่เกี่ยวข้อง 

• ทำความรู้จัก ESG Bond เครื่องมือระดมทุนเพื่อความยั่งยืน 

5. การประเมินความเสี่ยงด้านสภาพภูมิอากาศในการลงทุน

การประเมินความเสี่ยงด้านสภาพภูมิอากาศเป็นส่วนสำคัญของกระบวนการตัดสินใจลงทุนในปัจจุบัน ผู้ลงทุนจำเป็นต้องพิจารณาประเด็นความเสี่ยงทางกายภาพ (Physical Risk) และความเสี่ยงจากการเปลี่ยนผ่านที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Transition Risk) ประกอบการตัดสินใจลงทุน 

• ความเสี่ยงทางกายภาพ (Physical Risk): ความเสี่ยงที่เกิดจากผลกระทบทางกายภาพของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เช่น ภัยพิบัติทางธรรมชาติที่รุนแรงขึ้น การเพิ่มขึ้นของระดับน้ำทะเล การเปลี่ยนแปลงของรูปแบบสภาพอากาศ เป็นต้น ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการดำเนินงานและทรัพย์สินของบริษัท (IPCC, 2022)[18]
• ความเสี่ยงจากการเปลี่ยนผ่าน (Transition Risk): ความเสี่ยงที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงนโยบาย กฎระเบียบ เทคโนโลยี และพฤติกรรมของผู้บริโภคในการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อมูลค่าของสินทรัพย์และโมเดลธุรกิจของบริษัท (TCFD, 2023) [19]

ผู้ลงทุนสามารถใช้เครื่องมือและวิธีการต่างๆ ในการประเมินความเสี่ยงด้านสภาพภูมิอากาศ เช่น:

• การวิเคราะห์สถานการณ์ (Scenario Analysis): ใช้สถานการณ์จำลองต่าง ๆ เพื่อประเมินผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อการลงทุน (NGFS, 2023) [20]
• การวัดคาร์บอนฟุตพริ้นท์ของพอร์ตการลงทุน: คำนวณปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่เกี่ยวข้องกับการลงทุนในพอร์ตการลงทุน เพื่อประเมินความเสี่ยงจากการเปลี่ยนผ่าน (PCAF, 2023) [21]
• การใช้ข้อมูลและการวิเคราะห์จากบุคคลที่สาม: ใช้บริการจากผู้ให้บริการข้อมูลและการวิเคราะห์ด้าน ESG และสภาพภูมิอากาศ เพื่อประกอบการตัดสินใจลงทุน (MSCI, 2023) [22]

การประเมินความเสี่ยงด้านสภาพภูมิอากาศอย่างรอบด้าน
ช่วยให้ผู้ลงทุนสามารถตัดสินใจลงทุนได้อย่างมีข้อมูลมากขึ้น
และช่วยในการบริหารความเสี่ยงของพอร์ตการลงทุนในระยะยาว

บทสรุป

ผู้ลงทุนมีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนตลาดคาร์บอนและการเงินที่ยั่งยืน โดยการลงทุนที่คำนึงถึงปัจจัยด้านสภาพภูมิอากาศไม่เพียงแต่ช่วยสนับสนุนการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำเท่านั้น แต่ยังเป็นโอกาสในการสร้างผลตอบแทนและบริหารความเสี่ยงในระยะยาว

การเติบโตของการลงทุนที่คำนึงถึง ESG และการพัฒนาของเครื่องมือทางการเงินที่เกี่ยวข้องกับตลาดคาร์บอน เปิดโอกาสให้ผู้ลงทุนมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้มากขึ้น ในขณะเดียวกัน บทบาทของนักลงทุนสถาบันในการกำหนดแนวทางบริษัทให้มีการจัดการความเสี่ยงด้านสภาพภูมิอากาศมากขึ้น ก็มีส่วนสำคัญในการสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกนี้ด้วย

เขียนและสรุปโดย

ทยุต สิริวรการวณิชย์
SET ESG Academy
ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

เอกสารอ้างอิง (References): 

[1] Global Sustainable Investment Alliance (GSIA). (2021). Global Sustainable Investment Review 2020. http://www.gsi-alliance.org/wp-content/uploads/2021/08/GSIR-20201.pdf

[2] PwC. (2022). Global Investor Survey 2022. https://www.pwc.com/gx/en/services/audit-assurance/corporate-reporting/esg-investor-survey.html

[3] Net-Zero Asset Owner Alliance. (2023). 2025 Target Setting Protocol. https://www.unepfi.org/net-zero-alliance/resources/target-setting-protocol-second-edition/

[4] World Bank. (2023). State and Trends of Carbon Pricing 2023. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/39552

[5] Climate Tech VC. (2023). The Climate Tech VC Newsletter. https://climatetechvc.substack.com/

[6] Bloomberg NEF. (2023). Energy Transition Investment Trends 2023. https://about.bnef.com/energy-transition-investment/

[7] Morningstar. (2023). Global Sustainable Fund Flows Report. https://www.morningstar.com/en-uk/lp/global-esg-flows

[8] Climate Action 100+. (2023). Net-Zero Company Benchmark. https://www.climateaction100.org/net-zero-company-benchmark/

[9] Principles for Responsible Investment (PRI). (2023). Climate Change. https://www.unpri.org/sustainability-issues/climate-change

[10] UNEP Finance Initiative. (2023). Net-Zero Banking Alliance. https://www.unepfi.org/net-zero-banking/

[11] BlackRock. (2023). BlackRock Investment Stewardship. https://www.blackrock.com/corporate/about-us/investment-stewardship

[12] Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD). (2023). TCFD Knowledge Hub. https://www.tcfdhub.org/

[13] Climate Bonds Initiative. (2022). Sustainable Debt Global State of the Market 2021. https://www.climatebonds.net/resources/reports/sustainable-debt-global-state-market-2021

[14] Climate Bonds Initiative. (2023). Climate Bonds Standard. https://www.climatebonds.net/standard

[15] International Capital Market Association (ICMA). (2023). Sustainability-Linked Bond Principles. https://www.icmagroup.org/sustainable-finance/the-principles-guidelines-and-handbooks/sustainability-linked-bond-principles-slbp/

[16] Intercontinental Exchange (ICE). (2023). Environmental Products. https://www.theice.com/products/environmental

[17] S&P Global. (2023). S&P Global Carbon Efficient Index Series. https://www.spglobal.com/spdji/en/index-family/esg/carbon-efficient/

[18] Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). (2022). Sixth Assessment Report. https://www.ipcc.ch/assessment-report/ar6/

[19] Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD). (2023). Recommendations. https://www.fsb-tcfd.org/recommendations/

[20] Network for Greening the Financial System (NGFS). (2023). Climate Scenarios for central banks and supervisors. https://www.ngfs.net/ngfs-scenarios-portal/

[21] Partnership for Carbon Accounting Financials (PCAF). (2023). The Global GHG Accounting and Reporting Standard for the Financial Industry. https://carbonaccountingfinancials.com/standard

[22] MSCI. (2023). Climate Solutions. https://www.msci.com/our-solutions/climate-investing