Topic
ทุกเส้นทางมุ่งหน้าสู่ Net Zero: ธุรกิจไทยจะก้าวไปถึงจุดนั้นได้อย่างไร?
--- แม้กระแสโลกผันผวน แต่ธุรกิจไทยยังจำเป็นต้องเดินหน้าสู่ Net Zero อย่างมั่นคง เพื่อความยั่งยืนและความได้เปรียบทางธุรกิจในระยะยาว ---
สิ่งที่คุณจะได้รับจากบทความนี้
- แม้บางประเทศลดความสำคัญด้านสิ่งแวดล้อม ธุรกิจไทยยังจำเป็นต้องมุ่งสู่ Net Zero เพื่อลดความเสี่ยงจากต้นทุนการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และมาตรการ CBAM ของสหภาพยุโรปที่จะเก็บภาษีคาร์บอนเต็มรูปแบบในปี 2569
- Net Zero คือการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกโดยเน้นลดการปล่อยจริงให้เหลือน้อยที่สุด (>90%) และชดเชยส่วนที่เหลือด้วยคาร์บอนเครดิต ไม่ใช่เพียงลดการปล่อยด้วยการซื้อคาร์บอนเครดิตมาหักลบ/ชดเชย
- แนวทางดำเนินงานสู่ Net Zero ต้องอิงหลักวิทยาศาสตร์ ตั้งแต่การประเมินสถานการณ์ปล่อยคาร์บอนขององค์กร (Scope 1, 2, 3) การตั้งเป้าหมายระยะสั้น-กลาง-ยาว การวางแผนปฏิบัติงาน การวัดผลและรายงานตามกรอบสากลที่น่าเชื่อถือ และการเปิดเผยข้อมูลอย่างโปร่งใสตามมาตรฐานสากล
- แต่ละอุตสาหกรรมมีแนวทางสู่ Net Zero ที่แตกต่างกัน ไม่ว่าจะเป็นภาคพลังงาน การขนส่ง อาหาร เทคโนโลยี หรืออสังหาริมทรัพย์
- ผู้ลงทุนยุคใหม่ให้ความสำคัญกับ Net Zero และใช้เป็นปัจจัยประกอบการตัดสินใจลงทุน ซึ่งส่งผลต่อต้นทุนทางการเงินและการเข้าถึงแหล่งทุนของธุรกิจ
เมื่อโลกเปลี่ยน: ทำไมธุรกิจไทยยังต้องมุ่งสู่ Net Zero แม้กระแสโลกผันผวน?
เรากำลังอยู่ในยุคที่การเมืองโลกกำลังสั่นคลอนนโยบายสิ่งแวดล้อม สหรัฐอเมริกาภายใต้การนำของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ประกาศถอนตัวจากข้อตกลงปารีส เดินหน้าสงครามการค้ากับจีน และขึ้นกำแพงภาษีกับหลายประเทศ แสดงชัดว่าให้ความสำคัญกับเศรษฐกิจมากกว่าสิ่งแวดล้อม
ท่ามกลางกระแสผันผวนนี้ "ธุรกิจไทยยังควรมุ่งหน้าสู่ Net Zero อยู่หรือไม่?" คำตอบคือ "ควรเดินหน้าต่อไปอย่างมั่นคง" โดยมีเหตุผลสำคัญ 4 ประการ:
ภาษีคาร์บอนกำลังมา แม้สหรัฐฯ จะไม่สนใจ
สหภาพยุโรปเริ่มบังคับใช้มาตรการ CBAM ตั้งแต่ 1 มกราคม 2566 และจะเริ่มเก็บ "ภาษีคาร์บอน" จริงตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2569 ผู้ส่งออกไทยอาจต้องรับภาระต้นทุนเพิ่มกว่า 1,700 ล้านบาทต่อปี
การแข่งขันในตลาดโลกกำลังเปลี่ยน
บริษัทที่ปรับตัวเร็วจะเข้าถึงตลาด "สีเขียว" ได้ดีกว่า บริษัทข้ามชาติหลายแห่ง เช่น Apple, Unilever และ IKEA ตั้งเป้าลดการปล่อย Scope 3 ซึ่งรวมถึงการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของคู่ค้า
ต้นทุนทางการเงินที่ถูกลง
บริษัทที่มีแผน Net Zero Transition (NZT) ชัดเจนได้รับอัตราดอกเบี้ยเงินกู้ต่ำกว่า และมีโอกาสมากกว่าในการเข้าถึงตลาดหุ้นกู้เพื่อความยั่งยืน (Sustainability-Linked Bonds)
ผู้ลงทุนสถาบันใช้ Net Zero เป็นเกณฑ์การลงทุน
เงินลงทุนที่ใช้ปัจจัย ESG ในการตัดสินใจมีมูลค่าสูงถึง 35.3 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ ผู้ลงทุนสถาบันระดับโลกหลายแห่งเริ่มถอนการลงทุนจากบริษัทที่ไม่มีแผนรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ชัดเจน
ทำความเข้าใจ Net Zero ให้ถ่องแท้
Net Zero หมายถึงสถานะที่การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ องค์กรต้องลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้มากที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ (มากกว่า 90%) และชดเชยส่วนที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ด้วยคาร์บอนเครดิตจนเหลือศูนย์
| Carbon Neutrality | Net Zero |
| เน้นการชดเชยการปล่อยด้วยการซื้อคาร์บอนเครดิต | เน้นการลดการปล่อยให้เหลือน้อยที่สุดก่อน (>90%) จึงค่อยชดเชยส่วนที่เหลือ |
| ไม่จำเป็นต้องลดการปล่อยในสัดส่วนที่มาก | ต้องลดการปล่อยอย่างมีนัยสำคัญตามหลักวิทยาศาสตร์ |
| มักเป็นเป้าหมายระยะสั้นถึงระยะกลาง | เป็นเป้าหมายระยะยาวที่ต้องมีแผนงานรองรับชัดเจน |
การดำเนินการสู่ Net Zero ควรอ้างอิงตามกรอบมาตรฐานสากลเพื่อความน่าเชื่อถือ:
- GHG Protocol - มาตรฐานการทำบัญชีก๊าซเรือนกระจกที่แบ่งการปล่อยเป็น 3 ขอบเขต (Scope)
- Science Based Targets initiative (SBTi) - กรอบการตั้งเป้าหมายบนพื้นฐานวิทยาศาสตร์
- Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD) - แนวทางการเปิดเผยข้อมูลความเสี่ยงด้านสภาพภูมิอากาศ
แผนที่นำทางสู่ Net Zero อย่างเป็นระบบ
1
เข้าใจสถานะปัจจุบันผ่านการวัดคาร์บอนฟุตพรินต์
ก่อนจะออกเดินทางสู่เป้าหมาย Net Zero องค์กร/ธุรกิจควรต้องรู้ก่อนว่า ปัจจุบันสถานะของเรานั้นอยู่ตรงไหน โดยองค์กรควรจัดทำบัญชีก๊าซเรือนกระจกให้ครอบคลุมทั้ง 3 ขอบเขต (Scope):
- Scope 1: การปล่อยก๊าซเรือนกระจกโดยตรง เช่น การเผาไหม้เชื้อเพลิง, การรั่วไหลของสารทำความเย็น
- Scope 2: การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมจากการใช้พลังงานที่องค์กรซื้อหรือนำเข้ามา
- Scope 3: การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมตลอดห่วงโซ่คุณค่า
2
ตั้งเป้าหมายที่วัดผลได้บนพื้นฐานวิทยาศาสตร์
องค์กรควรกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจน ให้สอดคล้องกับเป้าหมายการจำกัดการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิโลกไม่ให้เกิน 1.5°C โดยควรมีเป้าหมายครบทั้ง 3 ระยะ:
- เป้าระยะสั้น (5-10 ปี): เช่น ลดการปล่อยลง 30-50% ภายในปี 2573 เทียบกับปีฐาน
- เป้าระยะกลาง (10-20 ปี): เช่น ลดการปล่อยลง 60-80% ภายในปี 2583
- เป้าระยะยาว: บรรลุ Net Zero ภายในปี 2593 หรือเร็วกว่า
3
วางแผนปฏิบัติการที่เป็นรูปธรรม
เมื่อกำหนดเป้าหมายชัดเจนแล้ว องค์กรต้องจัดทำแผนที่นำทาง (Roadmap) และกลยุทธ์การดำเนินงานที่เป็นรูปธรรม มาตรการทั่วไปที่หลายธุรกิจสามารถดำเนินการได้ ประกอบด้วย:
- การเพิ่มประสิทธิภาพพลังงาน
- การเปลี่ยนไปใช้พลังงานสะอาด
- การปรับเปลี่ยนเชื้อเพลิงในกระบวนการผลิต
- การลดของเสียและเพิ่มการรีไซเคิล
- การใช้กลไกชดเชยคาร์บอนอย่างมีคุณภาพ
4
วัดผลและติดตามความก้าวหน้าอย่างสม่ำเสมอ
เมื่อเริ่มดำเนินมาตรการต่าง ๆ แล้ว องค์กรต้องมีระบบติดตามและวัดผลอย่างเป็นระบบ เพื่อให้แน่ใจว่ากำลังเดินทางสู่เป้าหมายตามที่กำหนดไว้ ควรกำหนดดัชนีชี้วัดที่เกี่ยวข้องโดยตรง เช่น:
- ปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ลดลงเทียบกับปีฐาน
- สัดส่วนพลังงานหมุนเวียนที่ใช้ในองค์กร
- ประสิทธิภาพการใช้พลังงานต่อหน่วยผลผลิต
- อัตราการรีไซเคิลและการลดของเสีย
5
เปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะอย่างโปร่งใส
การเปิดเผยข้อมูล (Disclosure) เป็นหัวใจสำคัญของความน่าเชื่อถือและความโปร่งใสในการดำเนินงานสู่ Net Zero ขององค์กร กรอบมาตรฐานสากลที่ควรใช้ในการเปิดเผยข้อมูล Net Zero ได้แก่:
- TCFD - การเปิดเผยข้อมูลด้านความเสี่ยงและโอกาสจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
- IFRS S2 - มาตรฐานการรายงานข้อมูลด้านสภาพภูมิอากาศ
- GRI 305 - มาตรฐานการรายงานการปล่อยก๊าซเรือนกระจก
- CDP - แพลตฟอร์มการเปิดเผยข้อมูลด้านสิ่งแวดล้อม
แนวทางเฉพาะสำหรับแต่ละอุตสาหกรรม
แต่ละอุตสาหกรรมมีความท้าทายและโอกาสในการลดคาร์บอนที่แตกต่างกัน นี่คือตัวอย่างแนวทางเฉพาะสำหรับภาคส่วนหลักในประเทศไทย:
| ตัวอย่างอุตสาหกรรม | ตัวอย่างแนวทางเฉพาะ มุ่งสู่ Net Zero |
| พลังงาน |
|
| ยานยนต์และโลจิสติกส์ |
|
| อาหารและเกษตร |
|
| เทคโนโลยีและศูนย์ข้อมูล |
|
| อาคารและอสังหาริมทรัพย์ |
|
ศึกษาแนวทางโดยละเอียดของแต่ละอุตสาหกรรมได้ที่: คู่มือแนวทางการจัดการข้อมูลและลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก
ความท้าทายสำคัญและแนวทางการจัดการ
1
ต้นทุนเริ่มต้นสูง
การลงทุนในเทคโนโลยีสะอาดและการปรับปรุงกระบวนการมักมีค่าใช้จ่ายสูง ขณะที่ผลตอบแทนอาจเกิดในระยะยาว จากการสำรวจของ WBCSD พบว่า 66% ของผู้บริหารทั่วโลกมองว่าผลตอบแทนทางธุรกิจ/แรงจูงใจทางธุรกิจไม่มากพอ เป็นอุปสรรคสำคัญของการลงทุนด้าน Net Zero
ตัวอย่างแนวทางจัดการ:
- พัฒนาโครงการริเริ่มเพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่คำนวณ ROI และ NPV อย่างรอบด้าน
- ทยอยลงทุนตามลำดับความสำคัญ เริ่มจากมาตรการที่มี ROI สูง
- ใช้กลไกทางการเงินที่เหมาะสม เช่น การเช่าซื้อ หรือข้อตกลงซื้อพลังงาน
- ศึกษาสิทธิประโยชน์ทางภาษีและการสนับสนุนจากภาครัฐ
2
ข้อจำกัดด้านเทคโนโลยีและโครงสร้างพื้นฐาน
ตัวอย่างแนวทางจัดการ:
- ติดตามความก้าวหน้าของเทคโนโลยีอย่างใกล้ชิด และวางแผนนำมาใช้เมื่อพร้อม
- ร่วมมือกับพันธมิตรในอุตสาหกรรมเพื่อลงทุนวิจัยและพัฒนา
- ลดการปล่อยในส่วนอื่น ๆ ที่ทำได้ระหว่างรอเทคโนโลยีใหม่
- เข้าร่วมโครงการนำร่องทดสอบเทคโนโลยีใหม่
3
ความซับซ้อนของข้อมูลห่วงโซ่อุปทาน
การจัดการในส่วนของ Scope 3 Emission ถือเป็นเรื่องยากและท้าท้าย เพราะต้องอาศัยข้อมูลจากองค์กรอื่นที่อาจมีระบบและวิธีการวัดผลแตกต่างกัน แม้จะมีมาตรฐาน GHG Protocol เป็นกรอบในการวัดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกแล้วก็ตาม แต่รายละเอียดวิธีคำนวณในแต่ละอุตสาหกรรมยังมีการพัฒนาอยู่ตลอด เพื่อความชัดเจนและถูกต้องตามหลักการทางวิทยาศาสตร์อย่างต่อเนื่อง ทำให้ตัวเลข Scope 3 มีโอกาสคลาดเคลื่อนพอสมควร
ตัวอย่างแนวทางจัดการ:
- สร้างความร่วมมือกับคู่ค้าหลัก (Critical Supplier) ในการเก็บและแบ่งปันข้อมูล
- ใช้แพลตฟอร์มดิจิทัลและเทคโนโลยีบล็อกเชนในการติดตามและตรวจสอบข้อมูล
- กำหนดนโยบายจัดซื้อจัดจ้างที่ให้น้ำหนักกับการลดคาร์บอน
- มีส่วนร่วมในการพัฒนามาตรฐานการวัดผลร่วมกันในระดับอุตสาหกรรม
4
การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมองค์กร
การมุ่งสู่ Net Zero ต้องอาศัยการมีส่วนร่วมจากทุกฝ่ายในองค์กร ซึ่งอาจเป็นเรื่องยากหากไม่มีวัฒนธรรมที่เอื้อ
ตัวอย่างแนวทางจัดการ:
- สร้างการสนับสนุน/การสื่อสารจากผู้บริหารระดับสูงอย่างเปิดเผยและจริงจัง
- บูรณาการเป้าหมาย Net Zero เข้ากับกลยุทธ์ธุรกิจหลักและการประเมินผลงาน
- พัฒนาความรู้และทักษะที่จำเป็นให้แก่พนักงานทุกระดับ
- สื่อสารความคืบหน้าและผลสำเร็จอย่างสม่ำเสมอเพื่อสร้างแรงบันดาลใจ
บทบาทของผู้ลงทุนในการผลักดัน Net Zero
ผู้ลงทุน (และสถาบันการเงิน)มีบทบาทสำคัญในการผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ ถือเป็น ‘ตัวเร่ง’ ขับเคลื่อนเพื่อเปลี่ยนผ่านสู่ Net Zero ทั้งในระดับองค์กรและอุตสาหกรรม โดยใช้เครื่องมือทางการเงินสนับสนุนธุรกิจที่มีแผนงาน Net Zero ที่เชื่อถือได้:
>>เครื่องมือ และนวัตกรรมทางการเงินเพื่อผลักดันธุรกิจสู่ Net Zero<<
SET ESG Academy ได้รวบรวม 10 นวัตกรรมทางการเงินที่ช่วยผลักดัน Net Zero สำหรับตลาดทุนไทย (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ 10 นวัตกรรมทางการเงินเพื่อความยั่งยืน) ซึ่งสามารถสรุปและประยุกต์ใช้ได้ดังนี้
- การลงทุนอย่างรับผิดชอบ
ผู้ลงทุนสถาบันใช้ปัจจัย ESG ในการตัดสินใจ โดยให้น้ำหนักกับบริษัทที่มีแผน Net Zero ที่น่าเชื่อถือ - Green Bonds และ Sustainability-Linked Bonds
ตราสารหนี้ที่ระดมทุนสำหรับโครงการลดคาร์บอนหรือผูกกับเป้าหมาย Net Zero โดยตรง ช่วยให้บริษัทเข้าถึงเงินทุนต้นทุนต่ำและสร้างแรงจูงใจในการดำเนินงานตามเป้าหมาย - Transition Finance
เครื่องมือทางการเงินที่ออกแบบมาเพื่อสนับสนุนอุตสาหกรรมที่ปล่อยคาร์บอนสูงให้เปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำอย่างเป็นขั้นตอน เช่น
สินเชื่อสำหรับการเปลี่ยนเทคโนโลยีหรือปรับปรุงกระบวนการผลิต เป็นต้น - Sustainability-Linked Loans (SLLs)
สินเชื่อที่อัตราดอกเบี้ยผูกกับความสำเร็จในการบรรลุเป้าหมาย Net Zero หรือ ESG ที่กำหนดไว้ หากบริษัททำได้ตามเป้าหมายจะได้รับอัตราดอกเบี้ยที่ต่ำลง - Carbon Credit Trading
การซื้อขายคาร์บอนเครดิตในตลาดภายในประเทศและระหว่างประเทศ ช่วยให้บริษัทสามารถชดเชยการปล่อยที่ลดไม่ได้จริง (สัดส่วน ≤ 10%) และสร้างแรงจูงใจให้เกิดโครงการลดคาร์บอนใหม่ ๆ - Blended Finance
การผสมผสานเงินทุนจากภาครัฐ เอกชน และองค์กรระหว่างประเทศ/องค์กรไม่แสวงหาผลกำไร เพื่อสนับสนุนโครงการ Net Zero ที่มีความเสี่ยงสูงหรือผลตอบแทนระยะยาว - Green Equity
การระดมทุนผ่านหุ้นสามัญหรือกองทุนรวมที่เน้นลงทุนในบริษัทที่มีแผน Net Zero ชัดเจน - ESG Index Funds และ Thematic Funds
กองทุนรวมที่ลงทุนในบริษัทที่มีผลการดำเนินงานด้าน Net Zero และ ESG ดีเด่น ช่วยเพิ่มแรงจูงใจให้บริษัทพัฒนาแผน Net Zero อย่างต่อเนื่อง - Insurance Solutions for Transition Risk
ผลิตภัณฑ์ประกันภัยที่ออกแบบมาเพื่อบริหารความเสี่ยงจากการเปลี่ยนผ่านสู่ Net Zero เช่น การประกันความเสี่ยงด้านเทคโนโลยีใหม่ เป็นต้น - Data & Impact Verification Platforms
แพลตฟอร์มดิจิทัลที่ช่วยตรวจสอบและรับรองผลลัพธ์การลดคาร์บอนของโครงการหรือว่าได้ตามมาตรฐานสากล เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือในสายตาผู้ลงทุนและผู้มีส่วนได้เสีย
การผสมผสานเครื่องมือทางการเงินเหล่านี้เข้ากับกลยุทธ์ Net Zero ขององค์กร จะช่วยให้บริษัทไทยสามารถเข้าถึงแหล่งทุนที่หลากหลาย ลดต้นทุนทางการเงิน และสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันในตลาดทุนโลกที่ให้ความสำคัญกับความยั่งยืนมากขึ้น
ดังนั้นเมื่อผู้ลงทุนมีข้อมูลและเครื่องมือวิเคราะห์ที่ดี จะสามารถแยกแยะระหว่างบริษัทที่มีแผน Net Zero ที่เชื่อถือได้ กับบริษัทที่ทำ "greenwashing" โดยพิจารณาปัจจัยต่าง ๆ เช่น:
- ความสอดคล้องของเป้าหมายกับวิทยาศาสตร์
- ความครอบคลุมของการปล่อยทั้ง Scope 1, 2 และ 3
- ความชัดเจนของแผนงานและกรอบเวลา
- สัดส่วนการพึ่งพาการชดเชยคาร์บอน
- ความโปร่งใสในการรายงานและการตรวจสอบโดยบุคคลที่สาม (Third-party Assurance)
บทสรุป: ดำเนินการอย่างจริงจังบนเส้นทางสู่ Net Zero
ทุกเส้นทางวันนี้ล้วนมุ่งหน้าไปสู่ Net Zero แม้ว่าบริบททางการเมืองและนโยบายในบางประเทศจะผันผวน แต่แนวโน้มของตลาด ผู้ลงทุน และกฎระเบียบการค้ายังคงเดินหน้าสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำอย่างไม่หยุดยั้ง
ธุรกิจไทยที่เริ่มวางแผนและลงมือทำอย่างเป็นระบบตั้งแต่วันนี้ จะมีความได้เปรียบในการรับมือกับความท้าทายและคว้าโอกาสทางธุรกิจในระยะยาว
หัวใจของความสำเร็จ คือ 'การดำเนินงานบนพื้นฐานวิทยาศาสตร์(Science-based approaches) การลงมือทำอย่างจริงจัง และการสื่อสาร/เปิดเผยข้อมูลกับผู้มีส่วนได้เสียอย่างโปร่งใสและจริงใจ' เพราะ Net Zero ไม่ใช่เพียงเรื่องของการลดความเสี่ยง แต่เป็นการวางรากฐานสำหรับโมเดลธุรกิจที่ยั่งยืนและยืดหยุ่นต่อการเปลี่ยนแปลงในทศวรรษข้างหน้า
References:
- Asian Development Bank. (2023). A Comprehensive Assessment of Climate Finance Requirements and Financing Sources
for Developing Member Countries of the Asian Development Bank. Manila: ADB. - Carbon Trust. (2023). Net Zero Pathway Development: A Practical Guide for Organizations. London: Carbon Trust.
- Delis, M. D., Greiff, K. de, Iosifidi, M., & Ongena, S. (2024). Being stranded with fossil fuel reserves? Climate policy risk and the pricing of bank loans. Financial Markets, Institutions and Instruments, 33(3), 239–265. https://doi.org/10.1111/fmii.12189
- European Commission. (2023). Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) Implementation Guidelines. Brussels: European Commission.
- Global Sustainable Investment Alliance. (2023). Global Sustainable Investment Review 2022-2023. Retrieved from http://www.gsi-alliance.org/
- Greenhouse Gas Protocol. (2022). Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard. World Resources Institute and World Business Council for Sustainable Development.
- (2022). Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press.
- McKinsey & Company. (2023). Net-Zero Thailand: The Path to Decarbonization by 2050. McKinsey Sustainability.
- Morgan Stanley. (2023). Sustainable Investing: Outperformance in Climate Transition. Morgan Stanley Institute for Sustainable Investing.
- Science Based Targets initiative. (2023). Corporate Net-Zero Standard. Retrieved from https://sciencebasedtargets.org/net-zero
- SET Sustainability Forum 2/2024's Report: Scaling up Synergies and Solutions for Net-Zero." The Stock Exchange of Thailand, 2024. Link: https://setsustainability.com/libraries/1318/item/set-sustainability-forum-2-2024-scaling
- ศูนย์วิจัยกสิกรไทย. (2566). ผลกระทบของ CBAM ต่อการส่งออกไทย: ความเสี่ยงและโอกาสในการปรับตัว. กรุงเทพฯ: ธนาคารกสิกรไทย.
- ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย. (2566). แนวทางการดำเนินงานสู่เป้าหมาย Net Zero สำหรับบริษัทจดทะเบียนไทย. กรุงเทพฯ: SET ESG Academy.
- ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย. (2566). 10 Innovative Financial Solutions for Net Zero. https://setsustainability.com/libraries/1336/item/-innovative-financial-solution-
- Task Force on Climate-related Financial Disclosures. (2023). 2023 Status Report. TCFD.
- United Nations Framework Convention on Climate Change. (2022). NDC Synthesis Report. UNFCCC.
- World Business Council for Sustainable Development (WBCSD). (2023). Climate Action & Policy. Retrieved from https://www.wbcsd.org/Programs/Climate-and-Energy
- Zhou, X., Williams, R., & Shrimali, G. (2025). Corporate net zero transition and financing cost: Evidence of impact from global energy and utilities sectors. SSRN Electronic Journal.https://doi.org/10.2139/ssrn.4957523
- กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2566). แผนที่นำทางการลดก๊าซเรือนกระจกของประเทศไทย พ.ศ. 2564-2573. กรุงเทพฯ: สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
 📍ทุกเส้นทางมุ่งหน้าสู่ Net Zero: ธุรกิจไทยจะก้าวไปถึงจุดนั้นได้อย่างไร?   |
|