พลิกหนี้เป็นกำไรด้วย ESG...กลยุทธ์ลงทุน (CapEx) เพื่อหั่นต้นทุน (OpEx) และเข้าถึงแหล่งเงินทุนดอกเบี้ยต่ำ

โดย ฝ่ายพัฒนาความรู้ด้านความยั่งยืน ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

สิ่งที่คุณจะได้รับจากบทความนี้ (Highlights)

• ผนวก ESG ในเกณฑ์อนุมัติงบ: ใช้ตัวชี้วัดด้านความยั่งยืนประเมินความคุ้มค่าของทุกโครงการลงทุนและค่าใช้จ่ายประจำปี ไม่แยกเป็นงบพิเศษ

• ลงทุนเพื่อลดต้นทุน: จัดสรรงบปรับปรุงเครื่องจักรและกระบวนการทำงานให้ใช้ทรัพยากรน้อยลง ซึ่งจะคืนทุนกลับมาเป็นตัวเงินโดยตรง

• ป้องกันความเสี่ยงล่วงหน้า: ตั้งงบเตรียมพร้อมสำหรับเทคโนโลยีสะอาด เพื่อรับมือภาษีคาร์บอนและกฎระเบียบใหม่ที่จะกระทบกระแสเงินสดในอนาคต

  ---

ในอดีต การลงทุนด้านความยั่งยืนหรือโครงการด้านสิ่งแวดล้อมมักถูกมองเป็นต้นทุน (Cost) หรือค่าใช้จ่ายที่แยกส่วนจากการดำเนินงานหลักของธุรกิจ และในบริบทปัจจุบันที่ประเด็นด้าน ESG ได้กลายเป็นเงื่อนไขสำคัญในการแข่งขันของธุรกิจและการเข้าถึงแหล่งทุน มุมมองดังกล่าวอาจทำให้องค์กรพลาดโอกาสในการสร้างความได้เปรียบในระยะยาว

บทความนี้จะนำเสนอแนวคิดที่ว่า การลงทุนในโครงการด้านความยั่งยืนคือการลงทุน (CapEx) ที่มีเป้าหมายทางการเงินชัดเจนและวัดผลได้ หรือพูดอีกแบบหนึ่งคือการลงทุนเพื่อลดต้นทุนการดำเนินงาน (OpEx) ในระยะยาว และช่วยยกระดับความสามารถในการทำกำไร (Profitability) ของกิจการอีกด้วย ถึงเวลาที่ธุรกิจไทยต้องปรับกลยุทธ์เปลี่ยนรายจ่ายให้เป็นการลงทุนที่สร้างผลตอบแทนทั้งตัวเงินและความยั่งยืนไปพร้อมกัน

 มอง CapEx ผ่านเลนส์ ESG...ลงทุนวันนี้ เพื่อลดต้นทุนดำเนินงาน (OpEx) วันหน้า 

การลงทุนในโครงการที่สอดคล้องกับแนวทาง ESG ไม่เพียงแต่ช่วยยกระดับความยั่งยืนขององค์กร แต่ยังส่งผลโดยตรงต่อประสิทธิภาพการดำเนินงานและโครงสร้างต้นทุนในระยะยาว

1. มิติด้านสิ่งแวดล้อม (E): CapEx ที่ช่วยประหยัด OpEx ได้ทันที
   
   มิติด้านสิ่งแวดล้อมคือมิติที่เห็นความเชื่อมโยงทางการเงินชัดเจนที่สุด เมื่อบริษัทตัดสินใจใช้จ่ายลงทุน (CapEx) ในโครงการที่ช่วยลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม เช่น
   
   ⚬ การติดตั้ง Solar Rooftop: เปลี่ยนพื้นที่ว่างบนหลังคาโรงงานให้ผลิตไฟฟ้าใช้เอง
   ⚬ การเปลี่ยนเครื่องจักรและระบบ Automation: ใช้เทคโนโลยีใหม่ที่ประหยัดพลังงานและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต
   ⚬ การปรับเปลี่ยนรถขนส่ง (Fleet) เป็น EV: ลดค่าน้ำมันเชื้อเพลิงและค่าบำรุงรักษา
   ⚬ ระบบบำบัดน้ำเสีย (Water Recycle): นำน้ำกลับมาใช้ใหม่เพื่อลดค่าน้ำประปา
   
   ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นคือต้นทุนการดำเนินงาน (OPEx) ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นค่าไฟฟ้า ค่าเชื้อเพลิงหรือต้นทุนการจัดหาวัตถุดิบ เช่น น้ำประปา ทั้งหมดนี้จะสะท้อนกลับไปที่อัตรากำไรขั้นต้น (Gross Profit Margin) และ EBITDA ของบริษัทโดยตรง
   
   
2. มิติด้านสังคม (S): CapEx ที่ลงทุนใน “คน” เพื่อลด OpEx แฝง
   
   แม้มิติด้านสังคมจะถูกมองว่าวัดผลเป็นตัวเงินได้ยากกว่า แต่การลงทุนด้านสังคมมีผลกระทบโดยตรงต่อ OpEx และ Productivity เช่น
   
   ⚬ การปรับปรุงสภาพแวดล้อมการทำงานให้ปลอดภัยตามมาตรฐาน SHE (Security, Health, Environment)
   ⚬ การลงทุนพัฒนาทักษะพนักงานผ่านการ Reskill และ Upskill
   
   การลงทุนเหล่านี้ช่วยลดต้นทุนแฝง (Hidden Costs) มหาศาล ทั้งค่ารักษาพยาบาลจากอุบัติเหตุ ค่าชดเชย ค่าเสียโอกาสจากสายการผลิตที่หยุดชะงัก และที่สำคัญคือการลดอัตราการลาออกของพนักงาน (Employee Turnover Rate) ซึ่งเป็นต้นทุน OpEx ในการสรรหาและฝึกอบรมบุคลากรใหม่
   
   
3. มิติด้านธรรมาภิบาล (G): CapEx ที่สร้างระบบเพื่อลดความเสี่ยง
   
   การลงทุนในระบบธรรมาภิบาล (G) เช่น การวางระบบติดตามและรายงานข้อมูลด้านความยั่งยืนตามมาตรฐานสากล เช่น ISSB และการพัฒนาระบบบริหารจัดการความเสี่ยง ESG ที่ครอบคลุม ช่วยลดความเสี่ยงด้านการดำเนินงานและกฎระเบียบ (Operational & Regulatory Risk) การมีระบบที่ดีช่วยให้บริษัทรอดพ้นจากค่าปรับทางกฎหมาย ป้องกันความเสียหายต่อชื่อเสียงที่ประเมินค่าไม่ได้ และยังสร้างความเชื่อมั่นจากผู้มีส่วนได้เสียได้อีกด้วย

 จิ๊กซอว์สำคัญ: ใช้กลไกการเงินยั่งยืนเป็นเครื่องมือในการลดดอกเบี้ย 

ความพิเศษของการลงทุน CapEx ในโครงการด้านความยั่งยืนที่กล่าวมาข้างต้นคือ บริษัทไม่จำเป็นต้องแบกรับต้นทุนทางการเงินเท่ากับโครงการปกติ

ปัจจุบัน ตลาดทุนมีกลไกการเงินยั่งยืน (Sustainable Finance) ในหลากหลายรูปแบบที่ออกแบบมาเพื่อสนับสนุนการเปลี่ยนผ่านของธุรกิจสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ โดยเฉพาะธนาคารพาณิชย์ (Commercial Banks) ธนาคารเพื่อการพัฒนาพหุภาคี (Multilateral Development Banks: MDBs) และสถาบันการเงินเพื่อการพัฒนา (Development Financial Institutions: DFIs) ที่พร้อมมอบ Incentives พิเศษให้กับคู่ค้าที่มีแผนงานชัดเจนผ่านเครื่องมือสำคัญ ตัวอย่างเช่น

• Green Loan / Green Bond: สินเชื่อเพื่อโครงการที่ช่วยลดผลกระทบเชิงลบด้านสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะ เช่น กู้ยืมเพื่อติดตั้งพลังงานสะอาดอย่างโซลาร์เซลล์ หรือการวางระบบบำบัดน้ำเสีย ธนาคารจะคิดดอกเบี้ยถูกลงเพราะทราบวัตถุประสงค์การใช้เงินเพื่อลดผลกระทบเชิงลบด้านสิ่งแวดล้อมที่ชัดเจนและมีความเสี่ยงต่ำในระยะยาว
• Sustainability-Linked Loan (SLL) / Bond (SLB): สินเชื่อที่ผูกกับผลการดำเนินงานด้านความยั่งยืน หากบริษัททำตามเป้าหมาย KPI ด้าน ESG ที่ตกลงไว้ได้สำเร็จ (เช่น ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ 20% ตามเป้า) ธนาคารจะปรับลดดอกเบี้ยให้ทันทีตามสัญญา ซึ่งเป็นการจูงใจให้ธุรกิจทำดีแล้วได้ดี
• Blended Finance (การเงินแบบผสมผสาน): สำหรับโครงการ/ Initiatives ใหม่ๆ ที่มีความเสี่ยงสูงในช่วงเริ่มต้น หรือต้องการลงทุนพัฒนานวัตกรรม กลไกนี้จะดึงเงินทุนจากแหล่งเงินทุนสาธารณะหรือ DFIs (เช่น ADB หรือกองทุนภูมิอากาศ) เข้ามาช่วยรับความเสี่ยงบางส่วน (De-risking) หรือให้เงินกู้เงื่อนไขผ่อนปรน (Concessional Loan) ผสมผสานกับเงินกู้จากธนาคารพาณิชย์ ช่วยให้ต้นทุนทางการเงินเฉลี่ย (WACC) ของโครงการลดต่ำลงจนคุ้มค่าต่อการลงทุน

ดังนั้นจะเห็นได้ถึงความคุ้มค่าแบบ 2 ต่อ ต่อแรกคือ OpEx ลดลงจากการประหยัดค่าใช้จ่ายดำเนินการต่าง ๆ เช่น ค่าไฟ ต่อที่สองคือดอกเบี้ยจ่าย (Interest Expense) ลดลงจากการใช้เครื่องมือการเงินที่ถูกต้องนั่นเอง

 ถอดบทเรียนความสำเร็จ: เมื่อการลงทุน ESG สร้างผลตอบแทนที่วัดผลได้ 

ตัวอย่างจากบริษัทจดทะเบียนชั้นนำที่ใช้กลยุทธ์นี้อย่างเป็นรูปธรรม:

➤ กรณีศึกษา One Bangkok: กลุ่ม Frasers Property พัฒนาโครงการทั้งหมดภายใต้มาตรฐานอาคารเขียวระดับสากล (LEED และ WELL) โดยมีเป้าหมายชัดเจนคือการประหยัดค่าใช้จ่ายด้านการจัดการพลังงานและน้ำ (OpEx) ตลอดอายุการใช้งานของอาคาร ซึ่งสร้างมูลค่าเพิ่ม (Valuation) ให้กับตัวสินทรัพย์โดยตรง โดยโครงการฯ นี้ได้ระดมทุนผ่าน Green Loan มูลค่ามหาศาลจากสถาบันการเงินชั้นนำ 5 แห่ง ซึ่งช่วยบริหารต้นทุนดอกเบี้ยได้อย่างมีประสิทธิภาพ

➤ กรณีศึกษา AIS: ระดมทุนผ่าน Green Loan เพื่อลงทุนยกระดับขีดความสามารถของโครงสร้างพื้นฐาน 5G สู่โครงข่ายสีเขียว Green Network โดยใช้แหล่งพลังงานสะอาดจากแสงอาทิตย์กับแหล่งพลังงานหลักที่สถานีฐานทั่วประเทศ โดยการลงทุนนี้ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานของธุรกิจพร้อมลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมควบคู่กัน

➤ กรณีศึกษา Thai Union Group: บมจ.ไทยยูเนี่ยน กรุ๊ป ร่วมกับธนาคารพัฒนาเอเชีย (ADB) ลงนามในข้อตกลงเงินกู้เพื่อเสริมสร้างความยั่งยืนในการเพาะเลี้ยงกุ้งในประเทศไทย ซึ่งการลงทุนในรูปแบบเงินกู้เพื่อความยั่งยืนทางทะเล (Blue Financing) นั้น มุ่งเน้นการใช้ทรัพยากรน้ำของโลกอย่างยั่งยืนและการอนุรักษ์ระบบนิเวศทางน้ำ เช่น มหาสมุทร แม่น้ำ และทะเล โดยการลงทุนดังกล่าวช่วยลดความเสี่ยงด้านการจัดหาวัตถุดิบ (Supply Chain Risk) สร้างความแข็งแกร่งทั้งทางธุรกิจและการเงิน และรักษาความสามารถในการแข่งขันของธุรกิจในตลาดโลก

 ลงทุนวันนี้ เพื่อคว้าโอกาสและสร้างความได้เปรียบก่อนใคร 

ถึงเวลาที่ผู้บริหารต้องปรับมุมมองต่อ ESG ให้เป็นกลยุทธ์บริหารจัดการต้นทุนที่มีประสิทธิภาพสูงเพื่อสร้างกำไรที่ยั่งยืน

การจัดสรรงบลงทุน (CapEx) เปลี่ยนเทคโนโลยีใหม่ คือการตัดรายจ่ายค่าการใช้พลังงานออกจากงบกำไรขาดทุนอย่างถาวร ส่วนการใส่ใจดูแลพนักงาน คือการสร้างภูมิคุ้มกันให้ธุรกิจเดินหน้าได้อย่างมั่นคง ลดความเสี่ยงที่จะสะดุดจากปัญหาแรงงาน

โจทย์ใหญ่ของธุรกิจวันนี้ คือการคว้าโอกาสจากแหล่งเงินทุนต้นทุนต่ำให้เร็วที่สุด เพื่อสร้างแต้มต่อทางธุรกิจที่เหนือกว่าคู่แข่งในวันที่แหล่งเงินทุนต้นทุนต่ำยังเปิดกว้าง

References

Asian Development Bank. (2025, May 8). ADB, Thai Union Sign First Blue Loan for Sustainable Aquaculture in Thailand. https://www.adb.org/th/news/adb-thai-union-sign-first-blue-loan-sustainable-aquaculture-thailand

International Capital Market Association, & Loan Market Association. (2024, June). Guidelines for Sustainability-Linked Loans financing Bonds (SLLB). https://www.icmagroup.org/sustainable-finance/the-principles-guidelines-and-handbooks/sustainability-linked-loans-financing-bonds-guidelines-sllbg/

Iyer, K., & Vaze, P. (2024, May). Landscape of Blended Finance and the Role of Public Finance [Background Paper]. Asian Development Bank. https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/1007506/apcr2024bp-landscape-blended-finance-role-public-finance.pdf

Loan Market Association, Asia Pacific Loan Market Association, & Loan Syndications and Trading Association. (2018, March 21). Green Loan Principles: Supporting environmentally sustainable economic activity. https://www.icmagroup.org/assets/documents/Regulatory/Green-Bonds/LMA_Green_Loan_Principles_Booklet-220318.pdf

One Bangkok. (2024, November 26). One Bangkok Secures Thailand’s Largest Green Loan of THB 50 Billion with Five Leading Financial Institutions. https://www.onebangkok.com/en/press-media/thailand-s-largest-green-loan-with-five-leading-financial-instit/

Sirivorakanvanit, T. (2024, September 9). 10 นวัตกรรมทางการเงินเพื่อความยั่งยืน (Innovative Financial Solution): โอกาสทองของธุรกิจไทยในตลาดทุนยุคใหม่. SET Sustainability. https://setsustainability.com/libraries/1336/item/-innovative-financial-solution-

Working Group on Sustainable Finance. (2021, August). Sustainable Finance Initiatives for Thailand. Bank of Thailand. https://www.bot.or.th/content/dam/bot/financial-innovation/sustainable-finance/green/Sustainable_Finance_Initiatives_for_Thailand.pdf